Aggamahā Kammaṭṭhānācariya Bhaddanta Saṁvara Monle Sayadaw
KHANDHA
(Way of Formation of Aggregates)
HOW THE AGGREGATES FUNCTIONS
(1)
EYE
When a visible object strikes or impinges the cakkhu-pasāda (eye-sensitivity), cakkhu viññᾱṇa (seeing-consciousness) arises .
When cakkhu viññᾱṇa arises , is it possible for it to arise alone? No, it isn’t.
Three other nᾱmakkhandhᾱ (mental aggregates): vedanᾱ (feeling), saññᾱ (perception) and cetanᾱ (volition) arise together with cakkhu viññᾱṇa.
Thus,fourfold nᾱmakkhandhᾱ is formed.
Eye- sensitivity and visible objects are rūpakkhandhᾱ (materiality aggregate).
The combination of fourfold nᾱmakkhandhᾱ and rūpakkhandhᾱ is the five khandhᾱ.
When a visible object strikes or impinges the eye-sensitivity, seeing-consciousness arises .
That which is aware of the visible object is citta(consciousness); and vedanᾱ (feeling), saññᾱ (perception) and cetanᾱ (volition) are cetasika (mental states); thus citta and cetasika.
Eye- sensitivity and visible objects are rūpa.
Altogether, citta, cetasika and rūpa.
When a visible object strikes or impinges the eye-sensitivity, seeing-consciousness arises .
The consciousness that is aware of the visible object is nᾱma (mental phenomena) and eye- sensitivity and visible objects are rūpa(material phenomena).
There are nᾱma and rūpa.
(2)
EAR
When a sound strikes or impinges the sota-pasāda (ear-sensitivity), sota- viññᾱṇa (hearing-consciousness) arises .
When sota viññᾱṇa arises , is it possible for it to arise alone? No, it isn’t.
Three other nᾱmakkhandhᾱ (mental aggregates): vedanᾱ (feeling), saññᾱ (perception) and cetanᾱ (volition) arise together with sota viññᾱṇa.
Thus,fourfold nᾱmakkhandhᾱ is formed.
Ear- sensitivity and sound are rūpakkhandhᾱ (materiality aggregate).
The combination of fourfold nᾱmakkhandhᾱ and rūpakkhandhᾱ is the five khandhᾱ.
When a sound strikes or impinges the ear-sensitivity, hearing-consciousness arises .
That which is aware of the sound is citta(consciousness); and vedanᾱ (feeling), saññᾱ (perception) and cetanᾱ (volition) are cetasika (mental states); thus citta and cetasika.
The ear- sensitivity and sound are rūpa.
Altogether, c itta, cetasika and rūpa.
When a sound strikes or impinges the ear-sensitivity, hearing-consciousness arises .
The consciousness that is aware of the sound is nᾱma (mental phenomena) and ear- sensitivity and sound are rūpa(material phenomena).
There are nᾱma and rūpa.
(3)
NOSE
When smell strikes or impinges the ghᾱna pasāda (nose-sensitivity), ghᾱna - viññᾱṇa (smelling-consciousness) arises .
When ghᾱna viññᾱṇa arises , is it possible for it to arise alone? No, it isn’t.
Three other nᾱmakkhandhᾱ (mental aggregates): vedanᾱ (feeling), saññᾱ (perception) and cetanᾱ (volition) arise together with ghᾱna viññᾱṇa.
Thus,fourfold nᾱmakkhandhᾱ is formed.
The nose- sensitivity and smell are rūpakkhandhᾱ (materiality aggregate).
The combination of fourfold nᾱmakkhandhᾱ and rūpakkhandhᾱ is the five khandhᾱ.
When a smell strikes or impinges the nose-sensitivity, smelling-consciousness arises .
That which is aware of the smell is citta(consciousness); and vedanᾱ (feeling), saññᾱ (perception) and cetanᾱ (volition) are cetasika (mental states); thus citta and cetasika.
The nose- sensitivity and smell are rūpa.
Altogether, citta, cetasika and rūpa.
When a smell strikes or impinges the nose-sensitivity, smelling-consciousness arises .
The consciousness that is aware of the smell is nᾱma (mental phenomena) and nose- sensitivity and smell are rūpa(material phenomena).
There are nᾱma and rūpa.
(4)
TONGUE
When any of the six kinds of taste: sweet,sour,hot,salty,pungent and bitter strikes or impinges the jivhᾱ pasāda (tongue-sensitivity), jivhᾱ - viññᾱṇa (taste-consciousness) arises .
When jivhᾱ viññᾱṇa arises , is it possible for it to arise alone? No, it isn’t.
Three other nᾱmakkhandhᾱ (mental aggregates): vedanᾱ (feeling), saññᾱ (perception) and cetanᾱ (volition) arise together with jivhᾱ viññᾱṇa .
Thus,fourfold nᾱmakkhandhᾱ is formed.
The tongue- sensitivity and six kinds of taste are rūpakkhandhᾱ (materiality aggregate).
The combination of fourfold nᾱmakkhandhᾱ and rūpakkhandhᾱ is the five khandhᾱ.
When any of the six kinds of taste strikes or impinges the tongue -sensitivity, taste -consciousness arises .
That which is aware of the taste is citta(consciousness); and vedanᾱ (feeling), saññᾱ (perception) and cetanᾱ (volition) are cetasika (mental states); thus citta and cetasika.
The tongue - sensitivity and taste are rūpa.
Altogether, citta, cetasika and rūpa.
When any of the six kinds of taste strikes or impinges the tongue -sensitivity, taste -consciousness arises .
The consciousness that is aware of the taste is nᾱma (mental phenomena) and tongue - sensitivity and taste are rūpa(material phenomena).
There are nᾱma and rūpa.
(5)
BODY
When pathavī phoṭṭhabba(hardness and softness of earth element) strikes or impinges the kᾱya pasāda (body-sensitivity), kᾱya - viññᾱṇa (touch-consciousness) arises .
When touch-consciousness arises , is it possible for it to arise alone? No, it isn’t.
Three other nᾱmakkhandhᾱ (mental aggregates): vedanᾱ (feeling), saññᾱ (perception) and cetanᾱ (volition) arise together with kᾱya viññᾱṇa.
Thus,fourfold nᾱmakkhandhᾱ is formed.
The kᾱya pasāda (body-sensitivity) and hardness and softness of earth element are rūpakkhandhᾱ (materiality aggregate).
The combination of fourfold nᾱmakkhandhᾱ and rūpakkhandhᾱ is the five khandhᾱ.
When tejo phoṭṭhabba (heat and cold of fire element)strikes or impinges the body-sensitivity, touch-consciousness arises .
That which is aware of the heat and cold of fire element is citta(consciousness); and vedanᾱ (feeling), saññᾱ (perception) and cetanᾱ (volition) are cetasika (mental states); thus citta and cetasika.
The body- sensitivity and tactile object of heat and cold are rūpa.
Altogether, citta, cetasika and rūpa.
When vᾱyo phoṭṭhabba (supporting and motion of air element) strikes or impinges the body--sensitivity, touch -consciousness arises .
The consciousness that is aware of the supporting and motion is nᾱma (mental phenomena) and body- sensitivity and supporting and motion l are rūpa(material phenomena).
There are nᾱma and rūpa.
(6)
MIND
When a dhamma object(mind-object) strikes or impinges the manāyatana/mano dvāra (mind-base), mano viññᾱṇa ( thinking consciousness or mind-consciousness) arises .
When mano viññᾱṇa arises , is it possible for it to arise alone? No, it isn’t.
Three other nᾱmakkhandhᾱ (mental aggregates): vedanᾱ kkhandhᾱ cetasika (feeling), saññᾱ kkhandhᾱ cetasika (perception) and saṅkhᾱra kkhandhᾱ cetanᾱ (volition) arise together with mano viññᾱṇa .
Thus,fourfold nᾱmakkhandhᾱ is formed.
Hadaya vatthu (seat of mind)and mind objects are rūpakkhandhᾱ (materiality aggregate).
The combination of fourfold nᾱmakkhandhᾱ and rūpakkhandhᾱ is the five khandhᾱ.
When a mind object strikes or impinges the mind-base, thinking consciousness or mind-consciousness arises .
That which is aware of the mind object as puggala(individual) and satta (being) is citta(consciousness); and vedanᾱ (feeling), saññᾱ (perception) and cetanᾱ (volition) are cetasika (mental states); thus citta and cetasika.
Hadaya vatthu (seat of mind)and mind objects are rūpa.
Altogether, citta, cetasika and rūpa.
When a mind object strikes or impinges the mind-base, thinking consciousness or mind-consciousness arises .
The consciousness that is aware of the mind object as puggala(individual) and satta (being) is nᾱma (mental phenomena) and hadaya vatthu and mind objects are rūpa(material phenomena).
There are nᾱma and rūpa.
(ျမန္မာဘာသာျဖင့္...)
ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ အဂၢမဟာကမၼ႒ာနာစရိယ
မံုလယ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏
ခႏၶာဖြဲ႕နည္း။
"မ်က္စိ..."
စကၡဳ အၾကည္ကို အဆင္း တိုက္ေတာ့ စကၡဳဝိညာဏ္ ေပၚပါသည္။
စကၡဳဝိညာဏ္ ေပၚေသာအခါ တစ္ဝိညာဏ္တည္း ေပၚလို႔ ျဖစ္ပါသလား။ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။
စကၡဳဝိညာဏ္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္တဲ့ ေဝဒနာ သညာ ေစတနာ သံုးပါးေပါင္းေတာ့ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ျဖစ္ပါသည္။
စကၡဳ အၾကည္ႏွင့္ အဆင္း ကို ခႏၶာဖြဲ႕ေတာ့ ႐ူပကၡႏၶာ ျဖစ္ပါသည္။
နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ႏွင့္ ႐ူပကၡႏၶာ ေပါင္းေတာ့ ခႏၶာ ငါးပါး ျဖစ္ပါသည္။
မ်က္စိ အၾကည္ကို အဆင္း တိုက္ေတာ့ ျမင္သိစိတ္ ေပၚပါသည္။
အဆင္း ကို ျမင္သိတာ က စိတ္ ၊
ေဝဒနာ သညာ ေစတနာ က ေစတသိက္၊
စိတ္ ေစတသိက္။
မ်က္စိ အၾကည္ႏွင့္ အဆင္းက ရုပ္။
စိတ္ ေစတသိက္ ရုပ္။
မ်က္စိ အၾကည္ကို အဆင္း တိုက္ေတာ့ ျမင္သိစိတ္ ေပၚပါသည္။
အဆင္း ကို ျမင္သိတာ က နာမ္တရား ၊
မ်က္စိ အၾကည္ႏွင့္ အဆင္းက ရုပ္တရား၊
နာမ္ ရုပ္ႏွစ္ပါး။
...............======================...............
"နား"
ေသာတ အၾကည္ကို အသံ တိုက္ေတာ့ ေသာတဝိညာဏ္ ေပၚပါသည္။
ေသာတဝိညာဏ္ ေပၚေသာအခါ တစ္ဝိညာဏ္တည္း ေပၚလို႔ ျဖစ္ ပါသလား။ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။
ေသာတဝိညာဏ္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္တဲ့ ေဝဒနာ သညာ ေစတနာ သံုးပါးေပါင္းေတာ့ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ျဖစ္ပါသည္။
ေသာတ အၾကည္ႏွင့္ အသံ ကို ခႏၶာဖြဲ႕ေတာ့ ႐ူပကၡႏၶာ ျဖစ္ပါသည္။
နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ႏွင့္ ႐ူပကၡႏၶာ ေပါင္းေတာ့ ခႏၶာ ငါးပါး ျဖစ္ ပါသည္။
နား အၾကည္ကို အသံ တိုက္ေတာ့ ၾကားသိစိတ္ ေပၚပါသည္။
အသံ ကို ၾကားသိတာ က စိတ္ ၊
ေဝဒနာ သညာ ေစတနာ က ေစတသိက္၊
စိတ္ ေစတသိက္။
နား အၾကည္ႏွင့္ အသံ က ရုပ္။
စိတ္ ေစတသိက္ ရုပ္။
နား အၾကည္ကို အသံ တိုက္ေတာ့ ၾကားသိစိတ္ ေပၚပါသည္။
အသံ ကို ၾကားသိတာ က နာမ္တရား ၊
နား အၾကည္ႏွင့္ အသံ က ရုပ္တရား၊
နာမ္ ရုပ္ႏွစ္ပါး။
.............==========================........
"ႏွာ"
ဃာန အၾကည္ကို အနံ႔ တိုက္ေတာ့ ဃာနဝိညာဏ္ ေပၚပါသည္။
ဃာနဝိညာဏ္ ေပၚေသာအခါ တစ္ဝိညာဏ္တည္း ေပၚလို႔ ျဖစ္ ပါသလား။ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။
ဃာနဝိညာဏ္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္တဲ့ ေဝဒနာ သညာ ေစတနာ သံုးပါးေပါင္းေတာ့ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ျဖစ္ပါသည္။
ဃာန အၾကည္ႏွင့္ အနံ႔ ကို ခႏၶာဖြဲ႕ေတာ့ ႐ူပကၡႏၶာ ျဖစ္ပါသည္။
နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ႏွင့္ ႐ူပကၡႏၶာ ေပါင္းေတာ့ ခႏၶာ ငါးပါး ျဖစ္ ပါသည္။
ႏွာအၾကည္ကို အနံ႔ တိုက္ေတာ့ နံသိစိတ္ ေပၚပါသည္။
အနံ႔ ကို နံသိတာ က စိတ္ ၊
ေဝဒနာ သညာ ေစတနာ က ေစတသိက္၊
စိတ္ ေစတသိက္။
ႏွာ အၾကည္ႏွင့္ အနံ႔ က ရုပ္။
စိတ္ ေစတသိက္ ရုပ္။
ႏွာအၾကည္ကို အနံ႔ တိုက္ေတာ့ နံသိစိတ္ ေပၚပါသည္။
အနံ႔ ကို နံသိတာ က နာမ္တရား ၊
ႏွာ အၾကည္ႏွင့္ အနံ႔ က ရုပ္တရား၊
နာမ္ ရုပ္ႏွစ္ပါး။
..................=======================.........
"လၽွာ"
ဇိဝွါ အၾကည္ကို ခ်ိဳ ခ်ဥ္ စပ္ ငန္ ဖန္ ခါး ရသာ(၆)ပါး တိုက္ေတာ့ စားသိစိတ္ဆိုတဲ့ ဇိဝွါဝိညာဏ္ ေပၚပါသည္။
ဇိဝွါဝိညာဏ္ ေပၚေသာအခါ တစ္ဝိညာဏ္တည္း ေပၚလို႔ ျဖစ္ ပါသလား။ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။
ဇိဝွါဝိညာဏ္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္တဲ့ ေဝဒနာ သညာ ေစတနာ သံုးပါးေပါင္းေတာ့ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ျဖစ္ပါသည္။
ဇိဝွါအၾကည္ႏွင့္ ရသာ ၆ပါး ကို ခႏၶာဖြဲ႕ေတာ့ ႐ူပကၡႏၶာ ျဖစ္ပါသည္။
နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ႏွင့္ ႐ူပကၡႏၶာ ေပါင္းေတာ့ ခႏၶာ ငါးပါး ျဖစ္ ပါသည္။
လၽွာ အၾကည္ကို ရသာ ၆ပါး တိုက္ေတာ့ စားသိစိတ္ ေပၚပါသည္။
ရသာ ၆ပါး ကို စားသိတာ က စိတ္ ၊
ေဝဒနာ သညာ ေစတနာ က ေစတသိက္၊
စိတ္ ေစတသိက္။
လၽွာအၾကည္ႏွင့္ ရသာ ၆ပါး က ရုပ္။
စိတ္ ေစတသိက္ ရုပ္။
လၽွာအၾကည္ကို ရသာ ၆ပါး တိုက္ေတာ့ စားသိစိတ္ ေပၚပါသည္။
ရသာ ၆ပါး ကို စားသိတာ က နာမ္တရား ၊
လၽွာ အၾကည္ႏွင့္ ရသာ ၆ပါး က ရုပ္တရား၊
နာမ္ ရုပ္ႏွစ္ပါး။
.................======================.............
ကိုယ္
ကာယ အၾကည္ကို မာမႈ ေပ်ာ့မႈ ပထဝီ ေဖာ႒ဗၺ တိုက္ေတာ့ ထိသိစိတ္ ဆိုတဲ့ ကာယဝိညာဏ္ ေပၚပါသည္။
ကာယဝိညာဏ္ ေပၚေသာအခါ တစ္ဝိညာဏ္တည္း ေပၚလို႔ ျဖစ္ ပါသလား။ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။
ကာယဝိညာဏ္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္တဲ့ ေဝဒနာ သညာ ေစတနာ သံုးပါးေပါင္းေတာ့ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ျဖစ္ပါသည္။
ကာယအၾကည္ႏွင့္ မာမႈ ေပ်ာ့မႈ ကို ခႏၶာဖြဲ႕ေတာ့ ႐ူပကၡႏၶာ ျဖစ္ ပါသည္။
နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ႏွင့္ ႐ူပကၡႏၶာ ေပါင္းေတာ့ ခႏၶာ ငါးပါး ျဖစ္ ပါသည္။
ကိုယ္ အၾကည္ကို ပူမႈ ေအးမႈ ေတေဇာ ေဖာ႒ဗၺ တိုက္ေတာ့ ထိသိစိတ္ ေပၚပါသည္။
ပူမႈ ေအးမႈ ကို ထိသိတာ က စိတ္ ၊
ေဝဒနာ သညာ ေစတနာ က ေစတသိက္၊
စိတ္ ေစတသိက္။
ကိုယ္ အၾကည္ႏွင့္ ပူမႈ ေအးမႈ က ရုပ္။
စိတ္ ေစတသိက္ ရုပ္။
ကိုယ္ အၾကည္ကို ေထာက္ကန္ လႈပ္ရွားမႈ ဝါေယာ ေဖာ႒ဗၺ တိုက္ေတာ့ ထိသိစိတ္ ေပၚပါသည္။
ေထာက္ကန္ လႈပ္ရွားမႈ ကို ထိသိတာ က နာမ္တရား ၊
ကိုယ္ အၾကည္ႏွင့္ ေထာက္ကန္ လႈပ္ရွားမႈ က ရုပ္တရား၊
နာမ္ ရုပ္ႏွစ္ပါး။
................=====================................
စိတ္
မေနာ အၾကည္ကို ဓမၼာရုံ တိုက္ေတာ့ ၾကံသိစိတ္ ဆိုတဲ့ မေနာဝိညာဏ္ ေပၚပါသည္။
မေနာ ဝိညာဏ္ ေပၚေသာအခါ တစ္ဝိညာဏ္တည္း ေပၚလို႔ ျဖစ္ ပါသလား။ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။
မေနာဝိညာဏ္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္တဲ့ ေဝဒနာကၡႏၶာ ေစတသိက္ သညာကၡႏၶာ ေစတသိက္ သခါၤရကၡႏၶာ ေစတသိက္ သံုးပါးေပါင္းေတာ့ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ျဖစ္ပါသည္။
ဟဒယဝတၳဳ ႏွင့္ ဓမၼာရုံ ကို ခႏၶာဖြဲ႕ေတာ့ ႐ူပကၡႏၶာ ျဖစ္ပါသည္။
နာမကၡႏၶာ ေလးပါး ႏွင့္ ႐ူပကၡႏၶာ ေပါင္းေတာ့ ခႏၶာ ငါးပါး ျဖစ္ ပါသည္။
မေနာ အၾကည္ကို ဓမၼာရုံ တိုက္ေတာ့ ၾကံသိစိတ္ ေပၚပါသည္။
ဓမၼာရုံ တရားအေပၚမွာ ပုဂၢိဳလ္ သတၱဝါအေနႏွင့္ ၾကံသိတာ က စိတ္ ၊
ေဝဒနာ သညာ ေစတနာ က ေစတသိက္၊
စိတ္ ေစတသိက္။
ဟဒယဝတၳဳ ႏွင့္ ဓမၼာရုံ က ရုပ္။
စိတ္ ေစတသိက္ ရုပ္။
မေနာ အၾကည္ကို ဓမၼာရုံ တိုက္ေတာ့ ၾကံသိစိတ္ ေပၚပါသည္။
ဓမၼာရုံ တရားအေပၚမွာ ပုဂၢိဳလ္ သတၱဝါအေနႏွင့္ ၾကံသိတာ က နာမ္တရား ၊
ဟဒယဝတၳဳ ႏွင့္ ဓမၼာရုံ က ရုပ္တရား၊
နာမ္ ရုပ္ႏွစ္ပါး။
....................................
https://www.facebook.com/pages/ေက်းဇူးေတာ္ရွင္-မံုလယ္ဆရာေတာ္ႀကီး-ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ေသာတရားေတာ္မ်ား/1596325990614582?ref=bookmarks
